Türkiye'de hidroelektrik santralleri (HES), enerji üretiminde önemli bir rol oynar. Hidroelektrik enerji, suyun kinetik ve potansiyel enerjisini elektrik enerjisine dönüştüren temiz ve sürdürülebilir bir enerji kaynağıdır.
Türkiye'deki hidroelektrik santrallerinin toplam kurulu kapasitesi oldukça yüksektir ve sürekli olarak artmaktadır. Ülke genelinde birçok hidroelektrik santral bulunmaktadır ve bu santraller büyük, orta ve küçük ölçekte temin edilmektedir. Büyük hidroelektrik santralleri genellikle büyük nehirlerde veya barajlarda bulunurken, küçük hidroelektrik santralleri daha küçük akarsularda yer almaktadır.
Türkiye'nin enerji üretiminde önemli bir paya sahiptir. Yağışların bol olduğu dönemlerde, hidroelektrik santralleri yüksek miktarda elektrik üretebilir. Bu nedenle, enerji üretiminde hidroelektrik santrallerinin katkısı sürekli bir şekilde değişebilir. Ülkemizde 150-200 adet miktarında HES bulunmaktadır. Ülkemizde kullanılan elektriğin yaklaşık %15’i bu HES projeleri üzerinden sağlanmaktadır. Medyaya konu olan Hidroelektrik santrali orman izni yapılan titiz çalışmalar ve sıkı denetimler neticesinde izinlendirililmektedir. Doğayı taklit etmeyen her yapıda olduğu gibi hidroelektrik santrallerinde iyi ve kötü tarafları bulunmaktadır. Belli bir bölgede HES yapılması düşünüldüğünde ilk tepkiler daima olumsuz olur. Bölge halkı doğal nedenlerle kendi bölgelerinde büyük tesisler yapımına ve suyun yer değiştirmesine karşı çıkmaktadır. Santralin ve barajın yatırım maliyetleri son derece yüksektir. Yani hidroelektrik santral yapımı külfetli bir iştir. Kar ve zarar dengesinin doğru hesaplandığı ve ihtiyaç bulunması halinde yapılması önerilir. Baraj yapılmadan önce alanda yapılacak çalışmalar ve projelendirmeler de yüksek maliyetler içermekte ve bazı durumlarda çalışmaların tamamlanmasına rağmen bölgedeki santral yapımı işinden vazgeçilmektedir. İşin ekonomik boyutunun dışında çevre halkı tarafından istenmeme sebebi ise santrallerin çevredeki doğal yapıya zarar veriyor olmasıdır. Bu durum kitlesel protestoların yaşanmasının en büyük nedenleri arasında üst sıralarda yer alır. İlgili coğrafya üzerinde bulunan kültürel mirasın ve tarihi eserlerin yok olmasına sebep olan yapılar tüketilen suyun kalitesini de bozmaktadır. Büyük alanlara kurulan tesis için çevre de büyük bir ağaç kesimi de zorunluluklar arasındadır.
Hes tesislerinin çalışma sistemi basittir. Akan su regülatör üzerinden cebri borularına ulaştırılır. Basınçlı gelen su çarkları döndürür ve elektrik üretilmiş olur. Genel olarak Hes tasisleri hakkında temel bilgiler bu şekildedir. Bu tesisin yapılabilmesi için öncelikli olarak Hes orman izinleri alınmalıdır. Kişisel olarak bu izin prosüdürlerini bilemeyebilir ve süreci tam olarak takip edemeyebilirsiniz. Bunun için Hes izinleri alan ve bu süreci detaylı bir şekilde kısa sürede bitirebilen firmalar faaliyet göstermektedir. Bu gibi firmalardan destek almanız çok daha iyi olacaktır. Süreci hızlandıracak ve işlemler çok kolay bir şekilde tamamlanmış olacaktır. Hes tesisinin yapılması planlanan saha, yol, mülkiyet gibi çalışmaların titiz bir şekilde yapılmış olması gerekmektedir. İzin süreçlerinde ilk aşama bu çalışmalar olacaktır.
Sahada yapılan tüm çalışmalar öncelikli olarak bilgisayar ortamına aktarılmalıdır. Bu noktada başvuru sahası için gerekli olan çalışmalar yapılmalıdır. Bu çalışmalar 1/25000 ölçekli memleket haritası, meşçere, uydu ve orman kadastro belgeleri olacaktır. Orman sayılan alanların dosyaya ilave edilmesi ve bununla ilgili tüm çalışmaların eksiksiz bir şekilde hazırlanması şarttır. Hazırlanan dosyanın öncelikli olan Orman Mühendisleri Odası’na ulaştırmak gerekir. İlk yapılması gereken başvuru buraya olmalıdır. Bu dosyanın tüm kontrolleri orman mühendisleri kontrol etmeli, varsa eksikleri bildirmesi ve tamamlanan dosyaları onaylaması gerekmektedir. Alınan onay sonrası dosya Orman Bölge Müdürlüğü’ne götürülmelidir. Bu başvuru yapıldıktan sonra dosya takibi süreci başlamış olacaktır. Bunun içinde bölge müdürlüğü çalışma sistemini ve yönetmelikleri çok iyi biliyor olmanız gerekmektedir. Yazımızın başında da belirttiğimiz gibi bu tür takip işlemleri uzman kişi veya firmalar yapmalıdır.